چوب ترمو از منظر زیست محیطی
در زمانهای مختلف، چوب همواره در پاسخگویی به نیازهای گوناگون بشر، استفاده گستردهای داشته است. تا جایی که امروزه چوب و سایر فرآوردههای چوبی جزء لاینفک زندگی محسوب میشود و افزون بر سهم بسزایی که در ارتقای سطح زندگی و فرهنگ انسان ایفا مینماید، صنایع مرتبط با چوب و فرآوردههای جنگلی از جمله پراشتغالترین بنگاههای تولیدی به شمار میروند.
نگاه ویژه و مدرن به مواد لیگنوسلولزی و به ویژه چوب، به عنوان مواد زود تجدید پذیر، جایگاه این زیست فرآورده را در زمرۀ مواد اولیه پیشگام و دوستدار محیط زیست تثبیت کرده است. استفاده مؤثر و بهینه از منابع چوب آلات ملی هر کشور، از جمله دغدغهها و نگرانیها به شمار میآید. داشتن دانش و تجربه کافی و مناسب دربارۀ این مادۀ تجدیدپذیر، میتواند تأثیر ژرفی بر منابع چوبی بر جای گذارد.
چوب ترمو (ترمووود)
در فرآیند تولید این چوب، فقط از درجۀ حرارت زیاد و بخار آب استفاده شده و هیچ گونۀ مادۀ شیمیایی که به محیط زیست آسیب برساند، استفاده نمیگردد. مواد چوبی در درجۀ حرارت حداقل ۱۸۰ درجۀ سلسیوس حرارت داده شده و همزمان به وسیله بخار آب محافظت میشوند. بخار آب علاوه بر حفاظت از چوب، موجب ایجاد تغییرات شیمیایی در آن نیز میگردد. در نتیجۀ این نوع خاص تیمار حرارتی، چوب ترمو بسیار پایدار و مقاوم و دوستدار محیط زیست تولید میشود. رنگ این چوب نسبت به چوبهای معمولی تیره تر، و در وضعیتهای که مقدار رطوبت هوا تغییر میکند؛ بسیار پایدارتر است.
ترمووود از منظر زیست محیطی
مجوز مواد خام
FECS یکی از سازمانهایی در فنلاند است که مورد تأیید سازمان غیر دولتی PEFC میباشد. این سازمان بطور عمده کار نظارت بر نحوه دادن گواهی و چگونگی استفاده از آن توسط کارخانجات و سازمانها و کار نظارت بر نحوه استفاده از جنگلها و محیط زیست، به صورت منطبق با شرایط پایدرای را بر عهده دارد. این سازمان اعلام کرد در حدود ۹۰% از چوبهای بریده شده از جنگلهای فنلاند که عملیات اصلاح حرارتی به منظور تولید چوب ترمو روی آنها انجام میگیرد دارای استانداردهای منطبق با استانداردهای PEFC میباشد.
انرژی
در طی پروسه تولید چوب ترمو، انژری به طور عمده جهت خشک کردن چوب مورد استفاده قرار میگیرد. که طی این پروسه ۸۰% انژری به صورت گرمایِی مصرف میشود. مقدار انرژی کل مصرفی تقریبأ ۲۰% بیشتر از پروسه خشک کردن معمولی که در آن چوب دارای ۱۸% رطوبت تعادلی میباشد است. در مقایسه با رطوبت تعادلی پائین چوب ترمو، مقدار انژری مصرفی نزدیک به مقدار انرژی مصرفی در پروسه خشک کردن معمولی میباشد که این به دلیل مدت زمان کوتاه پروسۀ خشک کردن در این نوع اصلاح حرارتی میباشد. همچنین باید در نظر داشت که در بیشتر موارد در پروسه اصلاح حرارتی، انرژی مورد نیاز از سوزاندن چوبهای زائد و پوست درختان تولید میشود. تصویر پائین مقدار انرژی مصرفی برای تولید برخی از مواد ساختمانی، و حمل و نقل آنها را نشان میدهد. انرژی اصلی مصرفی در پروسۀ عملیات حرارتی چوب ترمو، تقسیم به انرژیهای تجدید شدنی (بیوانرژی، انرژی بادی، انرژی خورشیدی، انرژی آب) و انرژی تجدید نشدنی ( سوخت فسیلی) میشود.
انتشار مواد آلاینده
مقدار مواد انتشار یافته در محیط اطراف در حین پروسۀ عملیات حرارتی روی چوب ترمو، بسیار ناچیز است. جدول زیر مقدار کل ترکیبات ارگانیک فرّار یا بخار شدنی TVOC را نشان میدهد که در حین انجام عملیات اصلاح حرارتی، روی دو گونه مختلف چوبهای کاج (Pine) و صنوبر (Spruce) که در مدت چهار هفته اندازه گیری شده است. به دلیل اینکه در مراحل تولید محصولات ترمو فقط از درجه حرارت زیاد و بخار استفاده میشود، در حین انجام این نوع عملیات اصلاح حرارتی و پروسۀ تولید این محصول، مواد مضرّ از محصولات روی زمین باقی نمیماند.
دوره تعمیر و نگهداری
انجام پروسۀ اصلاح حرارتی روی چوب ترمو، استحکام و پایداری چوب ترمو را افزایش میدهد. به دلیل کاهش تغییر شکل چوب ترمو (متورم شدن یا انبساط یا انقباض و تاب برداشتن) این چوب عملکرد بسیار خوبی هنگام رنگ زدن یا انجام عملیات روکش (روغن، واکس و…) از خود نشان میدهد. رزین موجود در چوب در حین انجام پروسۀ اصلاح حرارتی از چوب خارج شده و به هنگام انجام عملیات روکش، رزین به سطح نفوذ نمیکند. بنابراین روکش سطحی چوب ترمو باعث نگهداشتن این چوب به مدت طولانی تر در وضعیت مناسب میشود. طولانی بودن مدت زمان چرخه تعمیر و نگهداری این چوب باعث کاهش مصرف موادی میگردد؛ که به منظور پوشش یا روکش جهت حفظ چوب استفاده میشوند.
طول عمر یا مدت زمان پایداری
انجام پروسۀ اصلاح حرارتی روی چوب ترمو، پایداری این چوب را افزایش میدهد و متناسب با آن طول عمر و مدت زمان پایداری موادی را افزایش میدهد که به عنوان مواد کاربردی و نگهدارنده چوب ترمو استفاده میشوند. داشتن طول عمر و مدت زمان پایداری بیشتر این چوب باعث کاهش نیاز به حمل و نقل غیر مستقیم موادی میشود که استفاده از آنها از لحاظ زیست محیطی در هالهای از ابهام میباشد.
تعویض یا جایگزینی
از نظر شکل ظاهری، ویژگیها و مشخصات چوب ترمو شبیه به چوبهای سخت نواحی گرمسیری میباشد. در برخی موارد میتوان از چوب ترمو به جای چوبهای که در وضعیت پایدار قرار ندارند استفاده کرد. در نتیجه این استفاده جبرانی یا جایگزینی از چوب ترمو به جای گونههای ناپایدار دیگر، از هزینههای حمل و نقل میکاهد و جنگل و گونۀ چوبهایی را که در معرض خطر هستند حفظ میگرداند.
امحاء
در پایان چرخۀ عمر چوبهای ترمو، میتوان از این چوب جهت تولید انرژی استفاده کرد یا شبیه چوبهای معمولی میتوان در سیستم نرمال چوبهای زائد قرار گیرد.